O kara yıl olan 1938'de, Atamızın ilk ve son olarak 19 Mayıs Stadı'nda katıldığı 19 Mayıs törenlerinin ardından çıktığı son yurt gezisinin ilk gününü aktarmıştım sizlere...

Buyurun dostlar, yine hoşluklar getirdiniz gönül haneme...

*****

86 yıl önce bugün, 21 Mayıs 1938, Cumartesi...

Öğleye kadar Plaj Köşkü'nde istirahat eden ATATÜRK, saat 18:00’de Vali Ruknettin Nasuhioğlu ve Belediye Başkanı Mithat Toroğlu ile otomobillerle bir gezinti yaparak Viranşehir’de bulunan Pompeipolis harabelerini gezdi...

Deniz kıyısında bir süre dinlendikten sonra, şimdi şehrin içinde yer alan Viranşehir'den saat 19:30’da şehre dönüldü. Gece, Valinin tertip ettiği yemekte, sohbet konusu, Hatay davası ve Türk dili idi. Gece boyunca ATATÜRK, Türkçe’nin ne kadar zengin bir dil olduğunu ve bu konuda yapılan ve yapılması gereken çalışmalardan söz etti. Bu arada burnundan 2-3 kez kan geldi. Hastaydı artık. Doktorları tedirgindi. Tekrar Vali Konağı'nda istirahate çekildiler...

*****

22 Mayıs, Pazar...

Yine yanında Afet İnan, Prof. Dr. Neşet Ömer İrdelp, Göz Mütehassısı mebus Şakir Ahmet Bey, Kulak Mütehassısı Ziya Bey, Kılıç Ali, Salih Bozok, Vali Ruknettin Nasuhioğlu ve Belediye Başkanı Mithat Toroğlu ile birlikte Akdeniz Plajı'na doğru Gümrük iskelesinden motorla hareket edildi...

Halk, sahilden coşkun bir sel halinde o yöne akıyordu. Plajda toplanan binlerce Mersinli, ATATÜRK’ü alkışlıyor; O da şapkasıyla onları selamlıyordu...

Plajda 20 dakika kadar kalındı ve Viranşehir yönünden motor marifetiyle saat 20:00’de Gümrük iskelesine dönüldü...

*****

23 Mayıs, Pazartesi...

Mersin'de son günü...

Sabah ilk ziyaret Mersin Belediyesi oldu. Belediye Başkanı Mithat Toroğlu'nun belediyeyi gezdirmesinin ardından sahilden yürüyerek

kurucu başkanlığını Hıdıroğlu Ali Efendi'nin yaptığı ve o dönemki başkanlığını Hacı Ömer Kutay'ın yaptığı Mersin Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti binasına gelindi...

Yolda denize nazır muhteşem bir köşkü gören ATATÜRK, heyete, "Bu kimin?" dedi. "Agob Efendi'nin Paşam..."

Yürüyüş devam ederken ihtişamlı başka bir konak daha gördüğünde;

- Peki ya bu kimin?

- Samuel Efendi'nin Paşam...

Bir başka görkemli köşk ve yine aynı soru;

- Ya bu kimin?

-Yannis Efendi'nin Paşam...

ATATÜRK hiddetlenir; "Yaho, Agoblar, Samueller, Yannisler bu köşklere, konaklara sahip olurken siz Ahmetler, Mehmetler nerelerdeydiniz?"

Heyet sus pus olur. Grubun arkasından topallayarak yürüyen ve Gazi'nin Yenice İstasyonu'nda karşılanmasından itibaren yanında yer alan Mezitlili Hafız Emin Hoca cevap verir; "Biz Yemen’de, Sina’da, Traplusgarp’ta, Sarıkamış’ta, Çanakkale’de, Dumlupınar’da, Kocatepe’de ölüyorduk Paşam..."

Bu cevap karşısında gözü dolup dudaklarını ısıran Mustafa Kemal Paşa’nın ağzından şu sözcükler dökülür: Çok haklısın Hafız... Biz Türkler, bu ülke için hep öldük ve ölmeye devam ediyoruz...

*****

ATATÜRK, Mersin’de dört gün kaldı. Geceleri Vali Konağı'nın Halkevi'ne bakan odasında konuk edildi. Plaj Köşkü'ne gidiş gelişlerinde özel ziyaretler yapan ATATÜRK, Belediye Başkanı Mithat Toroğlu’nun evinde de konuk edildi...

Bulunduğu süre içinde portakal bahçelerine gitmeyi istemişse de doktorları izin vermedi...

Son olacağını bilemeden bu gelişinde Mersin'de uzun süre kalmak istiyordu fakat sıcaklar bunaltmaya başlamıştı bile. Belediye Başkanı Mithat Toroğlu'nun, “Atam, bu sıcaklar yörük kaçıran sıcağı” demesi üzerine ATATÜRK gülen bir yüzle, “Hayır çocuğum, 'Cumhurbaşkanı kaçıran' olmalıydı” diyerek fazla kalamadı Mersin'de...

Atalarının Mersin'den o gün ayrılacağını öğrenen Mersinliler İstasyona çıkan caddeleri doldurdular. ATATÜRK, saat 12.00'de Vali Konağı'ndan ayrıldı. Otomobil coşkulu tezahüratlar arasında İstasyona doğru ilerliyordu. O da şapkasıyla halkı selamlıyordu. Tren 12.35'te hareket etti. Tarsus'ta yarım saat istirahat eden ATATÜRK, parkın havuzundaki kuğulara yem attı. Öğleden sonra da Adana'dan Ankara'ya...

Dedim ya dostlar: Bu, Atamızın aynı zamanda son yurt gezisiydi...

Minnettarız Atam ve silah, akıl arkadaşları; Atalarımız, saygıyla...